ยุคที่ 1 ทำตามเดิม คือบ้านเรือนของผู้มีฐานะชั้น(ระดับ) เดียวกัน เคยทำมาอย่างไรก็ทำอย่างนั้นมิได้คิดเปลี่ยนแปลง ยกตัวอย่างดังเช่น วังเจ้า บ้านขุนนาง แม้จนเรือนคฤหบดีในสมัยรัชกาลที่ 3 สร้างอย่างเดียวกันทั้งนั้น
ยุคที่ 2 อย่างผสม คือเอาแบบตึกฝรั่งหรือเก๋งจีนมาสร้างแทรกเข้าบ้าง เข้าใจว่าเกิดขึ้นในรัชกาลที่ 4 และต่อมาจนต้นรัชกาลที่ 5 ยกตัวอย่างดังที่มีเก๋งและแก้ไขตำหนักที่วังท่าพระ เป็นต้น
ยุคที่ 3 เปลี่ยนเป็นอย่างใหม่ คือเลิกสร้างเรือนไทยอย่างเดิมและตึกฝรั่ง เก๋งจีน คิดทำเป็นตึกฝรั่งทีเดียว เกิดแต่รัชกาลที่ 5
... ถึงรัชกาลที่ 4 ผู้มีบรรดาศักดิ์จึงเริ่มทำเรือนอยู่เป็นตึกกันแพร่หลาย เรือนตึกที่สร้างสมัยรัชกาลที่ 4 ทำตามแบบเรือนอเมริกันก็แต่พระที่นั่งอิศเรศฯ องค์เดียว นอกจากนั้นมีแบบขึ้นใหม่อีกอย่างหนึ่ง จะเรียกอย่างขอไปทีว่า ตึกกะหลาป๋า คือตึกที่ได้แบบอย่างจากเมืองชวาหรือสิงคโปร์เป็นตึก 2 ชั้น สัณฐานสี่เหลี่ยมรีมีมุขบ้าง ไม่มีบ้าง ทรงหลังคาลาดกว่าแบบเรือนไทย ทำฝารอบเอาเฉลียงไว้ในเรือน มีบันไดขึ้นข้างนอก ... (ผุสดี ทิพทัส 2545 : 34-36)
บ้านที่สร้างในช่วงรัชกาลที่ 4 แบ่งได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ
 |