6. วัง (พระราชวังสำหรับเป็นที่ประทับและเสด็จประพาส)
1. พระราชวังสราญรมย์ สร้างขึ้นในปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เหตุที่จะสร้างพระราชวังแห่งนี้ เนื่องจากมีพระราชดำริว่าเมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เจริญพระชันษาได้ทรงอุปสมบทแล้ว จะทรงมอบเวนราชสมบัติ พระราชทาน ส่วนพระองค์จะเสด็จออกไปประทับอยู่ที่พระราชวังสราญรมย์ในฐานะพระเจ้าหลวง เพื่อทรงช่วยแนะนำราชการแผ่นดินไปตลอดพระชนมายุ แต่เสด็จสวรรคตเสียก่อนที่จะเสด็จไปประทับ ปัจจุบันเป็นที่ทำการของกระทรวงการต่างประเทศและสวนสราญรมย์
2. พระตำหนักสวนกุหลาบ พระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้ยุบที่คลังศุภรัตเดิมสร้างเป็นพระตำหนักพระราชทาน ให้เป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อลาผนวชสามเณรแล้ว ภายหลังทรงใช้เป็นโรงเรียนสำหรับเจ้านายที่ยังทรงพระเยาว์ที่ประทับในพระบรมมหาราชวัง พระตำหนักสวนกุหลาบนี้เป็นที่มาของชื่อโรงเรียนสวนกุหลาบ ภายหลัง
3. พระราชวังนันทอุทยาน พระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มีพระราชปรารภว่า หากพระองค์เสด็จสวรรคต และพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นรับราชสมบัติสืบไป พระราชโอรสธิดา และเจ้าจอมมารดาในพระบรมมหาราชวังจะเป็นที่กีดขวางของแผ่นดินใหม่ จึงทรงซื้อที่ดินในคลองมอญสร้างวังนันทอุทยานเตรียมไว้เป็นที่ประทับของพระราชโอรสธิดา เมื่อพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าหัวเสด็จสวรรคตก่อน จึงโปรดให้รื้อตำหนักที่สร้างเตรียมไว้ ปลูกพระราชทานพระเจ้าลูกยาเธอ ที่ออกครองวัง ส่วนพระตำหนักที่ประทับและที่ดินทั้งตำบล ได้ทรงยกพระราชทานแก่สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ ปัจจุบันเป็นที่ทำการของทหารเรือ
4. พระราชวังปทุมวัน ได้มีพระราชดำริจะสร้างวังที่ประทับแปรพระราชฐานนอกเขตพระนคร ทรงเห็นว่าท้องนาหลวงทุ่งบางกะปิริมคลองแสนแสบฝั่งใต้มีทำเลที่เหมาะสม จึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวังและวัดขึ้น อาคารภายในพระราชวังประกอบด้วยพระที่นั่งประทับแรม 1 องค์ พลับพลา โรงละคร และตำหนักสำหรับเจ้าจอม พระราชทานพระนามว่า วังสวนสระปทุมวัน ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้สร้างวัดสำหรับพระสงฆ์นิกายธรรมยุตขึ้นติดกับพระราชวัง พระราชทานนามว่า วัดปทุมวนาราม ภายหลังพระราชทานเป็นที่ประทับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลก กรมขุนเพ็ชรบูรณ์ อินทราชัย บริเวณวังบางส่วน คือโรงเรียนการช่างอินทราชัย ศูนย์การค้าราชประสงค์ และที่ทำการของกรมตำรวจ |