... ในหลวงบัดนี้ก็ไม่สู้ถนัดที่จะคิดสร้างวัดใหญ่วัดโต เพราะเห็นว่าของชำรุดก็ไม่มีใครซ่อม วัดใหญ่นักก็ถวายเปนที่อยู่ของศัตรูพระศาสนาไป จึงโปรดแต่ที่จะสร้างวัดเล็ก ๆ ที่จะบรรจุพระสงฆ์ 30 รูป ลงมาพอให้เจ้าอาวาสมีความรักวัดบ้าง เอาใจใส่วัดบ้าง...
นอกจากจะทรงสร้างบูรณะปฏิสังขรณ์วัดและปูชนียสถานแล้ว ทรงสร้าง และจำลองพระพุทธรูปและส่งสมณทูตไปลังกา เพื่อรวบรวมหลักฐานทางพระพุทธศาสนามาซ่อมพระไตรปิฎกที่ขาดไปให้ครบบริบูรณ์ ทรงบริจาคพระราชทรัพย์ สร้างพระไตรปิฎกฉบับล่องชาดและปิดทองขึ้น ทรงออกแบบอักษรไทยใช้ในภาษามคธขึ้นแทนอักษรอริยกะ ซึ่งได้ทรงคิดไว้แต่เดิม เพื่อใช้พิมพ์คำสมาทานศีล คำนำวัตรสวดมนต์สำหรับอุเทสิกเจดีย์ (ม.ร.ว. ศุภวัฒย์ เกษมศรี 2525 : 501) อีกทั้งยังทรงเป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์แรก ที่ทรงนำพระพุทธศาสนาเข้ามาเกี่ยวข้องในการพระราชพิธีต่าง ๆ ซึ่งแต่เดิมงานพระราชพิธีใช้แต่พิธีทางพราหมณ์เท่านั้น เช่น พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พระราชพิธีตรียัมปวาย และพระราชพิธีโสกันต์ |