แม้ว่าจะทรงให้เสรีภาพในการนับถือศาสนาแก่ประชาชน แต่ในฐานะที่พระองค์ทรงเป็นพระประมุขของประเทศ พระองค์ยังทรงนับถือศาสนาพุทธและปฏิเสธการเข้านับถือศาสนาอื่น เช่น ศาสนาคริสต์ (พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 2507: 6) จดหมายฉบับวันที่ 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2392 (คศ.1849) ความว่า “เราติดต่อกับมิตรชาวอังกฤษ และอเมริกันนั้นก็เพื่อความรู้ในทางวิทยาศาสตร์แลศิลปศาสตร์ หาใช่ติดต่อเพราะชื่นชมแลอัศจรรย์ในศาสนาสามานย์นั้นไม่ เพราะเราทราบแล้วว่ามีคนเป็นอันมาก ซึ่งรอบรู้วิชา แลเป็นอาจารย์ในวิทยาศาสตร์ต่าง ๆ เช่น ดาราศาสตร์ ภูมิศาสตร์ ไวยากรณ์ แลการเดินเรือ เป็นต้น พวกนี้ติฉินแลปฏิเสธทุกข้อที่กล่าวไว้ใน ไบเบอล แลแสดงว่าไม่เชื่อถือเลย ขอท่านอย่ามัวกังวล เขียนแนะนำมาในเรื่องนั้น ถ้าข้าพเจ้าเชื่อลัทธินั้น ข้าพเจ้าก็คงจะเข้าอยู่ศาสนาคริสเตียนเสียก่อนที่ท่านได้ยินนามข้าพเจ้านานแล้วกระมัง” พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงประกอบพระราชกรณียกิจอันสำคัญทางศาสนา พอสรุปได้ดังนี้ 1. ทรงทำนุบำรุงและส่งเสริมพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรือง ทั้งมหานิกายและธรรมยุต 2. รับพระราชภาระดูแลให้พระพุทธศาสนาบริสุทธิ์ ไม่ให้บังเกิดมัวหมองเป็นมลทิน หรือร้าวฉาน ขาดความสามัคคีขึ้นในคณะสงฆ์ ทั้งนี้พุทธจักรจะได้มีความรุ่งเรืองเป็นประโยชน์แก่ประชาชน ส่วนใหญ่ที่นับถือพระพุทธศาสนา 3. บำเพ็ญพระราชกุศลถวายจตุปัจจัยไทยทานแก่ภิกษุสามเณรและทรงบริจาคพระราชทรัพย์ ประดิษฐานและปฏิสังขรณ์พระอาราม อุโบสถ วิหาร เสนาสนะ ด้วยความประณีตงดงาม ให้สมควรเป็นที่อยู่อาศัยของพระภิกษุสามเณรซึ่งปฏิบัติสมณกิจตามพระธรรมวินัย รวมทั้งพุทธเจดีย์ทุกประเภทคือ ธาตุเจดีย์ ธรรมเจดีย์ บริโภคเจดีย์ และ อุเทสิกเจดีย์ 4. พระราชทานแต่งตั้งพระภิกษุผู้รู้ธรรมให้มี สมณศักดิ์ตามฐานานุรูป รับพระราชทานนิตยภัต เพื่อทำหน้าที่ปกครองหมู่คณะให้เรียบร้อย และโปรดให้ศึกษาเล่าเรียนพระคัมภีร์และปฏิบัติสิกขาบทใหญ่น้อย 5. ภิกษุสามเณรใดมีสติปัญญาฉลาดศึกษาเล่าเรียนจนได้เป็นเปรียญ จะได้รับการถวายนิตยภัตเพื่อกำลังใจในการศึกษาให้สูงยิ่งขึ้น 6. พระราชทานเสรีภาพในการนับถือศาสนา หรือลัทธินิกาย ตามความสมัครใจซึ่งไม่ผิดต่อกฎหมายบ้านเมือง การที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงทำนุบำรุงและส่งเสริมในพระพุทธศาสนามาอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ยังทรงพระผนวชจนถึงตลอดรัชกาล ก่อให้เกิดผลอันสำคัญ ทำให้พุทธจักรมีความมั่นคงนำ หน้า 12 จากทั้งหมด 22 หน้า 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22