การทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา
สมัยก่อนเสวยราชย์
พระองค์ทรงผนวชที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม แล้วเสด็จไปประทับที่ตำหนักในวัดมหาธาตุฯ ทำอุปัชฌายวัตร 3 วัน จากนั้นเสด็จไปจำพรรษา ณ วัดสมอราย (วัดราชาธิวาส พระราชทานนาม เมื่อครั้งรัชกาลที่ 4) ทรงศึกษาวิปัสสนาธุระ เมื่อต้องทรงเพศเป็นสมณะต่อไปไม่มีกำหนด จึงตั้งพระทัยเรียนให้ได้ความรู้วิปัสสนาอย่างถ่องแท้ จนจบสิ้นความรู้ของครูอาจารย์ และที่สำคัญเมื่อทรงไต่ถามเพื่อ ค้นคว้าหารากมูลของลัทธิวิธี ครูอาจารย์ไม่สามารถชี้แจงถวายให้สิ้นความสงสัย ทูลแต่ว่าครูบาอาจารย์สอนมาเพียงเท่านั้น (สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ 2514 : 69) พระองค์ทรงเห็นว่า การกล่าวเช่นนั้นเป็นการถือลัทธิดื้อรั้น ไม่รู้ผิดชอบ ไม่เป็นที่ตั้งแห่งปัญญา (สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยา วชิรญาณวโรรส 2482 : 137 อ้างถึงใน ม.ร.ว. ศุภวัฒย์ เกษมศรี 2525 : 491) จึงเกิดท้อพระหฤทัยในการศึกษาวิปัสสนาธุระรวมทั้งวัตรปฏิบัติของสงฆ์ เนื่องจากทรงมีความเห็นว่า |