เป็นที่พึงพอใจและชื่นชมยินดีอย่างมากของพสกนิกรในแผ่นดิน และชาวต่างประเทศซึ่งได้ส่งข่าวไปยังสิงคโปร์ว่าการเปลี่ยนรัชกาล ในวันที่ 2 เมษายน เป็นไปด้วยความสงบ เจ้านาย ขุนนาง ประชาชนไทยพอใจในพระมหากษัตริย์ พระองค์ใหม่ หนังสือพิมพ์ “สแตรทส์ ไทม์” (Straits Times) ที่สิงคโปร์ลงข่าว “... เป็นการเปลี่ยนแปลงที่ให้ความหวังอันยิ่งใหญ่แก่ ประชาชนชาวสยามและเป็นที่น่าสนใจ แต่ประชาชาติภายนอก...” (William Bradley 1967 : 152 อ้างถึงในวิลาสวงศ์ พงศะบุตร 2525 : 28-29) เพื่อให้เกิดความเข้าใจในพระราชกรณียกิจ ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะกล่าวถึงสภาพทั่วไปทางการเมือง เศรษฐกิจและสังคมในสมัยนั้นโดยสังเขป คือ สภาพการเมือง ข้อสังเกตเกี่ยวกับการเมืองในสมัยรัชกาลที่ 4 มีดังนี้ 1. การขึ้นครองราชย์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เกิดจากการสนับสนุนของกลุ่มขุนนางตระกูลบุนนาค เป็นกลุ่มขุนนางที่มีอำนาจมากในยุคนั้น สาเหตุที่ขุนนางตระกูลบุนนาคเลือกสนับสนุนให้พระองค์เสด็จ ขึ้นครองราชย์เนื่องจากเหตุผลสำคัญ 3 ประการ คือ 1.1 เจ้าฟ้ามงกุฎ ทรงผนวชเป็นพระมานาน ไม่มีไพร่พลเพื่อใช้เป็นฐานอำนาจเหมือนกับพระบรมวงศานุวงศ์พระองค์อื่นๆ ทำให้โอกาสที่จะมาลิดรอนอำนาจทางการเมือง ของขุนนางตระกูลบุนนาคจึงเกิดขึ้นได้ยาก 1.2 พระองค์ทรงมีความรอบรู้ในเรื่องศิลปวิทยาการตะวันตก การเมืองระหว่างประเทศ และสถานการณ์ของสยามในขณะนั้น ดีพอที่จะเป็นองค์ประมุขของประเทศ ได้อย่างเหมาะสมกับกาลเวลาที่ต้องการปรับเปลี่ยน และจะทำให้พระองค์สามารถปกครองประเทศ ได้สอดคล้องกับแนวทางที่ขุนนางหัวสมัยใหม่ของตระกูลบุนนาค พระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) และจมื่นราชามาตย์ (ขำ บุนนาค) ต้องการให้เป็นและที่สำคัญคือ ไม่เชี่ยวชาญในเรื่องทหารสมัยใหม่ 1.3 ฐานะของเจ้าฟ้ามงกุฎที่ทรงมีสิทธิในราชสมบัติตามกฎบณเฑียรบาลแต่เดิม จึงเป็นเหตุผลร่วมกันที่ขุนนางตระกูลบุนนาคสามารถอ้างเหตุผล ในการสนับสนุนพระองค์ขึ้นครองราชย์อย่างชอบธรรม หน้า 12 จากทั้งหมด 14 หน้า 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14