ราชอาณาจักรอยุธยา
(พ.ศ.1893-2310/ค.ศ.1351-1767)
แผนที่โดย ฟรองซัวส์ วาเลนทิน
ค.ศ.1726 (พ.ศ.2269)
(ภาพจากหนังสืออยุธยา)
กรุงศรีอยุธยา มีกำแพงเมืองซึ่งเดิมทำด้วยดิน ต่อมาสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ได้เปลี่ยนเป็นกำแพงอิฐถือปูนล้อมรอบพระนครยาว 310 เส้น สูงประมาณ 4 วา ตามแนวกำแพงมีใบเสมาและมีป้อมเป็นระยะๆ คือป้อมเพชร (อยู่มุมพระนครด้านใต้ตรงบางกะจะ สำหรับสู้ข้าศึกที่จะมาทางเรือจากด้านใต้) ป้อมมหาไชย (มีปืนใหญ่ชื่อปราบหงสา อยู่มุมวังจันทร์เกษมตรงตลาดหัวรอ ปัจจุบันอยู่ตรงข้ามวัดสามวิหารที่พม่าตั้งค่ายยิงปืนใหญ่เข้ามา ก่อนเสียกรุงครั้งที่ 2)

ป้อมซัดกบหรือท้ายกบ (อยู่มุมพระนครตรงลำน้ำหัวแหลมใกล้วัดภูเขาทอง มีปืนมหากาฬมฤตยูราช) ป้อมศุภรัตน์และป้อมปากท่อและป้อมท้ายสนม (อยู่เหนือป้อมซัดกบ ป้อมในไก่หรือนายการ) ป้อมหัวสมุทรและป้อมประตูข้าวเปลือก (อยู่เหนือวัดธรรมิกราช) ป้อมมหาชัยและป้อมวัดขวาง (อยู่ใกล้วังหน้าตรงข้ามวัดแม่นางปลื้ม ) ป้อมหอราชคฤห์ (อยู่ด้านหน้าวัดสุวรรณดาราราม) ป้อมจำปาพล (เป็นป้อมนอกพระนคร อยู่ถัดประตูข้าวเปลือกเหนือวัดท่าทรายใกล้สวนหลวงวัดสบสวรรค์) ป้อมเพชรและป้อมท้ายคู (อยู่ริมแม่น้ำตรงบางกะจะ) ป้อมวัดฝาง (อยู่ระหว่างวัดโคกกับวัดตึก) ป้อมอกไก่ (อยู่ใกล้วัดขุนเมืองใจ )

ในกรุงศรีอยุธยา มีถนนพูนดินสูงปูด้วยอิฐตะแคงหรือดินเปล่า ชื่อถนนป่าตอง (เป็นเส้นทางเสด็จพระราชดำเนิน ผ่านหน้าศาลหลักเมือง ปัจจุบันคือถนนศรีสรรเพ็ชญ์) ถนนหน้าวัง (ผ่านหน้าศาลพระกาฬไปป่าตองยาว 50 เส้น ใช้เป็นเส้นทางรับราชฑูต) ถนนหน้าบางตรา (จากท่าสิบเบี้ยไปป่ามะพร้าว) ถนนตลาดเจ้าพรหม (เชิงสะพานป่าถ่านถึงวัดจันทร์) ถนนหลังวัง (ข้างหอ กลอง) ถนนหน้าพระกาฬ (สี่แยกถนนหลังวังตัดถนนหน้าพระกาฬ เป็นสี่แยกกลางพระนคร เรียกตะแลงแกง ใกล้บริเวณที่เรียกว่า ชีกุน) ถนนป่ามะพร้าว (อยู่ข้างวัดพลับพลาชัย)