การศึกครั้งที่ 7 ตีทัพพม่าที่เมืองสวรรคโลก พ.ศ.2313 เมื่อโปมะยุง่วนพม่าเจ้าเมืองเชียงใหม่ทราบข่าวว่า กองทัพกรุงธนบุรีตีเมืองพิษณุโลกได้แล้ว ก็เกรงว่าเชียงใหม่จะเป็นอันตราย จึงยกทัพมาล้อมเมืองสวรรคโลกไว้ เจ้าพระยาพิชัยราชาผู้ครองเมืองสวรรคโลกได้ขอให้หัวเมืองใกล้เคียงยกกองทัพมาช่วย เจ้าพระยาสุรสีห์ฯ และพระยาสุโขทัย จึงยกทัพของตนไปช่วยระดมตีกองทัพพม่าแตกพ่ายไป การศึกครั้งที่ 8 ตีพม่าที่เชียงใหม่ พ.ศ.2313 การที่พม่ายกทัพมาล้อมเมืองสรรคโลกนั้น เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินทรงทราบข่าว ก็ทรงยกกองทัพขึ้นไปช่วยในเดือน 4 ของปีนั้น พอไปถึงกลางทางก็ทราบข่าวพม่าถอยกองทัพกลับไปแล้ว จึงมีพระราชดำริจะเสด็จไปตีพม่าให้ออกไปจากเชียงใหม่เสียเลย ในการทัพครั้งนี้ เจ้าพระยาสุรสีห์ฯ คุมกองทัพหน้ากำลัง 15,000 ยกไปก่อน เจ้าเมืองต่างๆ ที่กองทัพผ่าน เห็นว่าเป็นคนไทยด้วยกันก็ยอมเข้าสวามิภักดิ์ด้วยดี จึงสามารถเคลื่อนทัพถึงเชียงใหม่ได้รวดเร็วมาก และสามารถตีค่ายนอกเมืองแตกหมดแล้ว ปิดล้อมเมืองเชียงใหม่ไว้ พอกองทัพหลวงไปถึงก็เข้าร่วมปิดล้อมอีกชั้นหนึ่ง ได้พยายามเข้าตีเมืองครั้งหนึ่งแต่ไม่สำเร็จ สมเด็จพระเจ้าตากสินทรงเห็นว่ากำลังพลน้อยกับทรงเกรงว่าเสบียงจะไม่พอ จึงโปรดเกล้าให้ถอนทัพกลับ การศึกครั้งที่ 9 ตีพม่าที่เมืองพิชัย พ.ศ.2315 โปสุพลา นายกองพม่าที่ยกกำลังเข้ามาเสริมกองทัพพม่าที่เชียงใหม่ ประสงค์จะอวดฝีมือทหารของตน จึงได้ส่งกองทหารเข้ามาตีเมืองลับแล แล้วเลยเข้ามาถึงเมืองพิชัย พระยาพิชัยป้องกันเมืองไว้ แล้วขอความช่วยเหลือจากเจ้าพระยาสุรสีห์ซึ่งขณะนั้นควบคุมทัพอยู่เมืองพิษณุโลก เจ้าพระยาสุรสีห์จึงยกกำลังไปช่วยเจ้าเมืองพิชัย โดยตีกระหนาบพม่าที่ล้อมอยู่นอกเมือง พระยาพิชัยตีกระหนาบออกมาจากในเมือง กองทัพพม่าจึงแตกไป การศึกครั้งที่ 10 ตีพม่าที่เชียงใหม่ครั้งที่ 2 พ.ศ.2317 สมเด็จพระเจ้าตากสินทรงยกกองทัพไปถึงเมืองตาก พอดีได้ทราบข่าวว่า มีชาวมอญหนีพม่าเข้ามาทางด่านแม่สอด และอาจมีผ่านเข้ามาทางด่านพระเจดีย์สามองค์ด้วย จึงโปรดเกล้าให้เจ้าพระยาจักรี (ทองด้วง) กับเจ้าพระยาสุรสีห์ (บุญมา) ยกทัพขึ้นไปตีเชียงใหม่ ส่วนพระองค์ยั้งทัพอยู่ที่เมืองตากเพื่อรอดูเหตุการณ์ของพวกมอญอพยพ การทัพครั้งนี้ก็เหมือนครั้งก่อน เจ้าเมืองต่างๆ ที่ผ่านไปเข้ามาสวามิภักดิ์ด้วยดี คงปะทะกับกำลังพม่าที่ขัดขวางอยู่ทางตอนใต้เชียงใหม่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น เมื่อขับไล่แล้วจึงเข้าล้อมเมืองเชียงใหม่ไว้ ไม่นานกองทัพหลวงก็ขึ้นไปสมทบ เจ้าพระยาจักรี และเจ้าพระยาสุรสีห์ ได้คุมกำลังทหารเข้าตีเชียงใหม่คนละด้านอย่างรุนแรง ไม่นานเชียงใหม่ก็แตก สมเด็จพระเจ้าตากสินทรงรับสั่งให้เจ้าพระยาสองพี่น้อง ช่วยกันจัดการปกครองหัวเมืองในแคว้นลานนาอยู่ที่เชียงใหม่ก่อน ส่วนพระองค์รีบยกทัพหลวงกลับกรุงธนบุรี เพราะทรงทราบข่าวว่าพม่าส่งกองทหารติดตามมอญอพยพเข้ามาเมืองไทย ทรงเกรงว่าจะเข้ายึดเมืองต่าง ๆ ตามรายทางทางด้านทิศตะวันตกของกรุงธนบุรี