ข้อหนึ่ง พระนครศรีอยุธยาถวายสิ่งของนอกบรรณาการไปแต่สมเด็จพระเจ้ากรุงต้าฉิ้งผู้ใหญ่โดยพระราชไมตรี เป็นสิ่งของ ฝาง 10,000 หาบ งาช้าง 100 หาบ ดีบุก 300 หาบ นอรมาดหนักหาบ 1 รง 100 หาบ พริกไทย 3,000 หาบ ช้างพลายช้าง 1 ให้สมเด็จพระเจ้ากรุงต้าฉิ้งผู้ใหญ่ไว้โดยเข็ญใจ แต่ก่อนพระราชสาส์นคำหับปิด ตราโลโต ครั้งนี้หาตราโลโต ( อูฐ ) มิได้ จึงปิด ตราพระไอยราพต ( ช้าง ) มาเป็นสำคัญ
อธิบายศัพท์ที่สำคัญ
1. คำหับ เป็นภาษาจีนแปลว่าตรวจสอบ พระราชสาส์นคำหับก็คือ แผ่นกระดาษที่เป็นสำเนาพระราชสาส์นพร้อมทั้งนามของทูต วันเดือนปี กับรายการเครื่องราชบรรณาการ ซึ่งทำเป็น 2 ชุด ประทับตราลงที่รอยต่อ เพื่อให้ทูตนำไปยื่นต่อเจ้าพนักงานปกครองตรวจสอบ ว่าเครื่องราชบรรณาการที่ส่งมาตรงกันหรือไม่
2. ท่องสื่อ ก็คือ ล่าม
3. ปันสื่อ ก็คือ พนักงานฝ่ายธุรการทั่วไป
4. จิ้มก้อง ก็คือ ถวายเครื่องบรรณาการ หรือส่งส่วย
5. จงตกหมูอี้ คือ ผู้สำเร็จราชการมณฑล
6. ตราโลโต โลโต ภาษาจีนแปลว่า อูฐ โลโตเป็นชื่อของตราที่ประทับลงในพระราชสาส์น คำหับ ตามที่ค้นพบในจดหมายเหตุจีนพระเจ้าเซี้ยโจ้ว แห่งราชวงศ์ชิง ได้พระราชทานแก่พระเจ้าแผ่นดินกรุงศรีอยุธยา เมื่อปี พ.ศ.2216 ในโอกาสที่ทรงแต่งตั้งให้เป็น อ๋อง ตราโลโตที่พระราชทานในครั้งนั้นเป็นตราเงินกะไหล่ทอง ดุนทำเป็นรูปอูฐหมอบ มีข้อความเป็นภาษาจีนว่า ตราของพระเจ้าแผ่นดินกรุงสยาม
การแจ้งไปในพระราชสาส์นที่ส่งไปยังพระเจ้ากรุงจีนว่า แต่ก่อนพระราชสาส์นคำหับปิดตราโลโต ครั้งนี้หาตราโลโตมิได้ ปิดตราพระไอยราพตมาเป็นสำคัญ นั้น ก็คงจะเนื่องมาจากกรุงศรีอยุธยาพินาศด้วยน้ำมือของพม่าในปี พ.ศ. 2310 นั่นเอง ตราโลโตจึงเป็นอันตรายสูญหายไป
จนกระทั่งถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ จึงได้เปลี่ยนมาเป็นตราหยก แต่รูปอูฐหมอบนั้น ยังคงไว้ตามเดิม
ทั้งนี้ก็เป็นด้วยรูปอูฐนั้น เป็นสัญลักษณ์ของประเทศราช ( เสทื้อน ศุภโสภณ , 2527 : 61) |