 |
หมายเหตุ :
1. เสื้อหนาว คือเสื้อที่เรียกว่าเสื้อเครื่องใน
2. หมวก สมัยสมเด็จพระนารายณ์แบบของหมวกทหาร คือหมวกกลีบลำดวน หมวกหนัง หมวกฝรั่ง หมวกทรงประพาส แบบทรงผม ไว้ผมทรงมหาดไทย
3. โดยทั่วไป เครื่องแบบสำหรับขุนศึกขุนนาง มักตัดเย็บผ้าด้วยผ้าแพรและผ้ามัสลิน เสื้อสนอบหรือผ้าหวัดรายปีที่ได้รับพระราชทานจะสวมใส่เฉพาะในงานพระราชพิธี หรือตามเสด็จพระเจ้าอยู่หัวประพาสตามที่ต่างๆ เท่านั้น จะนำไปแต่งในงานทั่วๆ ไปไม่ได้ เมื่อใส่จนเก่าแล้ว ให้ข้าราชการผู้นั้นกราบบังคมทูลขึ้นไปขอพระราชทานใหม่
สมเด็จพระเจ้าตากสินฯ ได้พระราชทานให้เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกมีเสื้อสนอบเข้มขาบ ผ้าสมปักปูมดอกใหญ่ลายนาคราชก้านแย่ง พระภูษาลายหกคืบบัวผันพื้นขาว พระภูษาลายหกคืบช่องกระจกคอนก สนับเพลาเชิงงอน
การปูนบำเหน็จความดีความชอบของขุนนางที่ชนะศึกสงครามจะพระราชทานรางวัลเป็นพิเศษดังกฎมณเฑียรบาลว่า
แลนายกองนายท้ายผู้ใดออกไปได้รบ และมีชัยชนะข้าศึกให้ชูกระบัดทับกฎหมายมา ได้รางวัลเจียดทอง เสื้อสนอบแลเปลี่ยนที่อื่น ฝากลูกหลานให้เลี้ยงดูตามบำเหน็จ
ถ้าผู้ใดชนช้าง บำเหน็จหมวกทอง เสื้อสนอบทอง ปลายแขนยกขึ้น ถึง 10,000 ไร่ แล้ว ให้ร่วมขันทองคานหาบทอง
นอกจากนี้ ในกฎมณเฑียรบาลยังกล่าวถึงการแต่งกายอื่นๆ เช่น การแต่งกายขุนนางที่มีศักดินา 10,000 ไร่นั้น ศีรษะ ( สวม ) ศีรเภทมวย ทองท้าว นั่งเมือง ( สวม ) ศีรเภทมวยทอง ศักดินา 10,000 กินเมือง หมวกล่วมทอง
4. การแต่งกายของขุนนาง
เสื้อครุย ตัดเย็บด้วยผ้าป่าน (สันนิษฐานว่าคือผ้าโปร่ง) เนื้อบางเบา ชายยาวถึงกลางหน้าแข้ง |
|
|