5. พระไอยการกระบดศึก เหตุการณ์หนึ่งซึ่งถือได้ว่าเป็นการแสดงออกซึ่งพระปรีชาญาณอันเฉียบแหลม และเล็งเห็นการณ์ไกลของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ก็คือการพิจารณาคดีเจ้านครฯ ตามพระไอยการกระบดศึกเมื่อครั้งที่ทรงตีเมืองนครศรีธรรมราช และจับตัวเจ้านครฯได้ ทรงให้ออกประกาศไปทั่วกองทัพ ห้ามมิให้ไพร่พลไทยจีนทั้งปวงฆ่าโคกระบือ ข่มเหงสมณะชีพราหมณ์อาณาประชาราษฎรให้ได้ความเดือดร้อน ครั้นเสร็จการสมโภชพระบรมสารีริกธาตุแล้ว จึงดำรัสให้เสนาบดีและลูกขุนปรึกษาโทษเจ้านครฯ เสนาบดีก็ปรึกษาโทษพร้อมกันว่า โทษถึงประหารชีวิต ทั้งนี้เป็นไปตามพระไอยการกระบดศึก บทที่ 5 ที่ว่า “ เป็นข้าพระเจ้าอยู่หัวเลี้ยงให้มียศถาศักดิ์ แลมันโมหะจริตคิดใหญ่ใจใคร่ฝ่ายสูงศักดิ์ ทำกระบดประทุศร้ายต่อรบพุ่งเมืองท่าน ทำดั่งนั้นท่านว่าโทษหนักให้ฆ่าเสียสิ้นทั้งโคต ” แต่ปรากฏว่าพระองค์ทรงไม่เห็นด้วย โดยตรัสว่า “ เจ้านครฯ ยังมิได้เป็นข้าราชการแห่งเรา ฝ่ายเจ้านครฯก็ตั้งตัวเป็นใหญ่ ฝ่ายเราก็ถือว่าเราเป็นใหญ่ไม่ง้องอนแก่กัน จึงได้มารบสู้กัน ทั้งนี้ถ้าและเจ้านครทำราชการอยู่ด้วยเราแล้วคิดกบฏต่อไป แม้นเสนาบดีปรึกษาโทษถึงตาย เราจะเห็นด้วย " ทรงให้จำเจ้านครฯเข้าไปให้ถึงกรุงก่อนจึงปรึกษากันใหม่ และต่อมาก็พระราชทานอภัยโทษให้ถอดออกจากพันธนาการ แล้วให้รับพระราชทานน้ำพระพิพัฒน์สัตยาอยู่เป็นข้าราชการ พระราชทานบ้านเรือนที่อยู่อาศัยให้อยู่เย็นเป็นสุข ต่อมาเมื่อเจ้าหลานเธอ เจ้านราสุริยวงศ์ ซึ่งโปรดเกล้าฯ ให้ครองเมืองนครศรีธรรมราชถึงแก่พิราลัย จึงทรงให้เจ้านครฯกลับคืนไปครองเมืองนครศรีธรรมราชดังเก่า หมายเหตุ : เจ้านราสุริยวงศ์ เจ้านราสุริยวงศ์เป็นพระเจ้าหลานเธอในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ได้รับการแต่งตั้งจากสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ให้มาเป็นเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช ในปี พ.ศ.2312 โดยมีพระยาราชสุภาวดี พระศรีไกรลาศ พระไชยนาท เป็นเสนาบดีข้าหลวงผู้รักษาเมืองและเป็นที่ปรึกษาในการครองเมืองให้แก่พระเจ้าหลานเธอเจ้านราสุริยวงศ์ และสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีได้โปรดให้ยกหัวเมืองนครศรีธรรมราชเป็นประเทศราช เจ้าเมืองอยู่ในฐานะเจ้าประเทศราช และให้ปกครองเมืองปัตตานี ไทรบุรี ตรังกานู ตลอดจนหัวเมืองชายทะเลด้านนอกทั้งหมด จะเห็นได้ว่าเมืองนครศรีธรรมราชเป็นหัวเมืองฝ่ายใต้ที่คอยปกป้องขอบขัณฑสีมา และมีความสำคัญมากที่สุดเมืองหนึ่ง ในรัชกาลของเจ้านราสุริยวงศ์ไม่มีเหตุการณ์อะไรเป็นพิเศษ และครองเมืองอยู่จนถึงปีพ.ศ.2319 จึงถึงแก่พิราลัย ( http://www.navy.mi.th/navy88/files/Nakorn.doc 31/03/2547)