10.5 อาณาจักรไทยสมัยกรุงธนบุรีกว้างใหญ่แค่ไหน ? และต่างจากในสมัยกรุงศรีอยุธยามากน้อยแค่ไหน?

1. อาณาเขตของราชอาณาจักรไทยสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชครองราชย์ ณ กรุงธนบุรี พระราชอาณาจักรไทยได้ขยายกว้างขวางมากกว่าสมัยกรุงศรีอยุธยา เพราะได้รวมเมืองต่างๆ เข้าไปด้วย ได้แก่ ธนบุรี อยุธยา อ่างทอง สิงห์บุรี ลพบุรี อุทัยธานี นครสวรรค์ ฉะเชิงเทรา ปราจีนบุรี นครนายก ชลบุรี ระยอง จันทบุรี ตราด นครชัยศรี นครปฐม สุพรรณบุรี สมุทรสาคร สมุทรสงคราม เพชรบุรี กาญจนบุรี และประจวบคีรีขันธ์

แผนที่ประเทศไทย สมัยกรุงธนบุรี
(ภาพจากหนังสือ สาระน่ารู้กรุงธนบุรี)
สรุปอาณาเขตประเทศไทยในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินฯ มีดังนี้

ทิศเหนือ ตลอดลานนา (อาณาจักรล้านนา) ถึงสิบสองปันนา ไทยใหญ่
ทิศใต้ ตลอดเมือง ไทรบุรี ปะริด กลันตัน ตรังกานู และเมืองยักตรา เมืองปัตตานี ก็มาผูกไมตรีด้วย
ทิศตะวันออก ตลอดประเทศเขมร จดญวนใต้
ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ตลอดนครเวียงจันทน์ เมืองพวน (หรือพาน) เมืองหลวงพระบาง หัวพันทั้งห้าทั้งหก สิบสองจุไทย จดฮุนหนำของจีน
ทิศตะวันออกเฉียงใต้ ตลอดเมืองบันทายมาศ (หรือเมืองพุทไธมาศ หรือเมืองฮาเตียน) คือที่ต่อจากเมืองตราดออกไป
ทิศตะวันตก จดเมืองมะริด ตะนาวศรี ออกมหาสมุทรอินเดีย (แผ่นดินไทย , กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์ , ม.ป.ป. : 42 และ มูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม , สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช , 2543 : 107-109)