“ ...เมืองแขกคือเมืองไทรบุรี และเมืองปัตตานี ซึ่งเคยขึ้นต่อกรุงศรีอยุธยามาแต่ก่อน ยังไม่ได้มาอ่อนน้อม ให้เจ้านครฯ คิดอ่านไปยืมเงินเมืองทั้ง 2 นี้ สำหรับที่จะซื้อศัสตราวุธเมืองละ 1,000 ชั่ง ลองใจพระยาไทร พระยาปัตตานีดูว่าจะทำประการใด ” ความข้อนี้ไม่พบจดหมายเหตุว่าเจ้านครฯ ได้ไปทำอย่างไร แต่พิเคราะห์ตามเหตุการณ์ที่มีในภายหลัง เชื่อได้ว่าพระยาไทร และพระยาปัตตานีไม่ยอมให้ยืมเงิน 1,000 ชั่ง แต่จะเป็นเพราะคำตอบที่ตอบมาไม่พูดจาท้าทายให้เกิดอริ หรือจะเป็นเพราะพระเจ้ากรุงธนบุรียังติดการศึกสงครามทางอื่นอยู่ ทั้งเมืองไทรและเมืองปัตตานีไม่ยอมขึ้นกับพระเจ้ากรุงธนบุรี พระเจ้ากรุงธนบุรีก็ไม่ได้ให้กองทัพลงไปปราบปรามจนตลอดรัชกาล หลักฐานดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ทรงมีพระราชดำริที่จะขยายอำนาจลงไปยังหัวเมืองมลายู แต่คงจะเป็นด้วยหัวเมืองทั้งสองอยู่ห่างไกลมาก ไม่คุ้มกับความยากลำบาก และความสิ้นเปลืองในการยกทัพไปปราบปราม หรือไม่พระองค์ก็ทรงมีพระราชภาระในด้านอื่นที่สำคัญกว่า ดังนั้น หัวเมืองมลายูจึงเป็นอิสระจากไทยจนกระทั่งสิ้นรัชกาล (ภารดี มหาขันธ์ , 2526 : 28-29) สรุป : พระราชปณิธานของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชได้บรรลุผลสำเร็จทุกประการ ภายในระยะเวลาที่ทรงดำรงสิริราชสมบัติอยู่เป็นเวลา 15 ปีเศษนั้น ตามหลักฐานราชการสงครามปรากฏในพระเกียรติยศอยู่ 16 ครั้ง แต่หากจะรวมถึงราชการสงครามตั้งแต่ยังเป็นพระยาวชิรปราการ ซึ่งลงมารักษากรุงศรีอยุธยา และตีฝ่าวงล้อมของพม่าออกไป เพื่อทรงรวบรวมไพร่พลกลับมากู้กรุงศรีอยุธยาอีก 14 ครั้ง ก็รวมเป็น 30 ครั้ง และทรงออกรบด้วยพระองค์เอง 23 ครั้ง ให้ผู้อื่นเป็นแม่ทัพไปรบ 7 ครั้ง (ประพัฒน์ ตรีณรงค์ , สดุดีบุคคลสำคัญ เล่ม 12, สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี , 2534 : 4) 10.4 ยุทธวิธีทางทหาร (ด้านการรบ) ของสมเด็จพระเจ้าตากสินฯ เป็นอย่างไร ? ยุทธวิธีของสมเด็จพระเจ้าตากสินฯ ประวัติการกู้ชาติของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี เป็นเรื่องการปฏิบัติการยุทธในแบบฉบับของพระองค์เองโดยเฉพาะ ซึ่งเป็นที่รับรองและยกย่องกันทั่วไป แม้ในหมู่นักการทหารว่า ทรงมียุทธวิธีอันยอดเยี่ยมนอกเหนือไปจากตำรับดั้งเดิม ประกอบทั้งมีแม่ทัพนายกองผู้แกล้วกล้าสามารถร่วมพระราชหฤทัยทำศึกกับอริราชศัตรู ด้วยเหตุนี้ หลังจากเสียกรุงได้ไม่นาน พระองค์ก็ทรงสามารถขับไล่พม่าออกจากประเทศได้อย่างเด็ดขาด แล้วสถาปนาราชธานีใหม่ขึ้นที่กรุงธนบุรี ประเทศไทยจึงกลับคืนสู่ความมีเอกราชสมบูรณ์อีกครั้ง