การปกครองหัวเมืองทั้งปวงในหนังสือพระราชพงศาวดารกล่าวว่า เมื่อพระเจ้ากรุงธนบุรี(คือสมเด็จพระเจ้าตากสินฯ)ราชาภิเษกแล้ว ทรงตั้งข้าราชการออกไปรักษาหัวเมืองน้อยใหญ่ทั้งปวง แต่หัวเมืองในสมัยนั้นประมาณดูตามเรื่องราวที่ปรากฏในพงศาวดาร จะมีผู้คนพอรวบรวมตั้งเป็นเมืองได้โดยเร็วเห็นจะมีไม่กี่เมือง ถ้าจะลองคะเนนับดู หัวเมืองข้างเหนือมีกรุงเก่า (อยุธยา), เมืองลพบุรี, เมืองอ่างทอง, หัวเมืองตะวันออก มีเมืองฉะเชิงเทรา, เมืองชลบุรี, เมืองระยอง, เมืองจันทบุรี เมืองตราด หัวเมืองตะวันตก มีเมืองนครชัยศรี, เมืองสมุทรสงคราม, เมืองเพชรบุรี รวม 11 เมือง นี้เห็นจะมีผู้คนเหลืออยู่พอจะตั้งเป็นเมืองได้ ถึงกระนั้นก็จำเป็นต้องตั้งผู้ปกครองให้มีดังแต่ก่อนทั่ว ทุกเมือง สมเด็จพระเจ้าตากสินฯ ทรงแบ่งทหารออกไปเป็นกำลังตั้งประจำอยู่ตามหัวเมืองหลายแห่ง ปรากฏในหนังสือพงศาวดารแต่ว่า ให้ทหารจีนไปตั้งค่ายอยู่ที่ตำบลบางกุ้ง ที่แดนเมืองสมุทรสงคราม ต่อแดนเมืองราชบุรี แห่งหนึ่ง เชื่อว่าคงมีกำลังรักษาอย่างเดียวกันนี้ทางอื่นแต่มิได้กล่าวไว้ เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินฯ ตีได้กรุงศรีอยุธยาคืนนั้น เจ้ากรุงศรีสัตนาคนหุต เมืองเวียงจันทน์ ซึ่งฝักใฝ่อยู่กับพม่าในสมัยนั้น ไปทูลพระเจ้าอังวะว่าได้ทราบว่าที่ในเมืองไทย พระยาตากตั้งตัวเป็นใหญ่ กลับตั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ฝ่ายพระเจ้าอังวะเวลานั้นกำลังกังวลอยู่ด้วยจะเกิดสงครามกับจีน ไม่เชื่อว่าเหตุการณ์ทางเมืองไทยเป็นการใหญ่โตมากมาย ด้วยเห็นว่าเมืองไทยยับเยิน ผู้คนพลเมืองก็เหลืออยู่น้อย จึงเป็นแต่ให้มีท้องตราสั่ง แมงกี้มารหญ่า เจ้าเมืองทวาย ให้คุมกำลังเข้ามาตรวจตราดูในเมืองไทย ถ้ามีใครกำเริบตั้งตัวขึ้นก็ให้ปราบปรามเสียให้เรียบร้อย พระยาทวายจึงเกณฑ์กำลังยกเป็นกองทัพ เข้ามาทางเมืองไทรโยค เมื่อฤดูแล้ง ปลายปีกุน พ.ศ.2310 ขณะนั้นเมืองกาญจนบุรี และเมืองราชบุรีอันอยู่ในทางพม่าเดินทัพยังร้างอยู่ทั้ง 2 เมือง เรือรบของพม่ายังอยู่ที่เมืองไทรโยค และค่ายคูของพม่าที่ตั้งตามริมน้ำเมืองราชบุรี แต่ยังไม่มีใครรื้อถอน พระยาทวายก็ยกกองทัพมาตามสบาย ครั้นมาถึงบางกุ้งเห็นค่ายทหารจีนของพระเจ้ากรุงธนบุรีตั้งอยู่ พระยาทวายก็ให้กองทัพเข้าล้อมไว้ พระเจ้ากรุงธนบุรีให้พระมหามนตรีคุมทัพหน้า พระองค์คุมทัพหลวงรีบยกกระบวนทัพไปที่เมืองสมุทรสงคราม และเข้าโจมตีข้าศึก พระยาทวายเห็นเหลือกำลังที่จะต่อสู้ ก็รวบรวมไพร่พลกลับไปเมืองทวาย ทางด่านเจ้าขว้าว (เป็นด่านเมืองราชบุรี ตั้งอยู่ริมน้ำพาชี) กองทัพไทยได้เรือรบของพม่าทั้งหมดและได้เครื่องศัสตราวุธ เสบียงอาหารด้วยเป็นอันมาก