สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงปฏิบัติราชการด้านทหาร โดยตั้งพระราชปณิธานที่สำคัญไว้ 3 ประการ คือ

1. ปราบปรามก๊กต่าง ๆ ภายในประเทศ ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่า โดยที่บรรดาหัวเมืองสำคัญของไทยตั้งตนเป็นใหญ่ จำเป็นต้องปราบลงให้ได้ เพื่อรวบรวมให้เป็นราชอาณาจักรเดียวกัน
2. ป้องกันพระราชอาณาจักร ซึ่งจะต้องเกิดศึกสงครามขึ้นอย่างแน่นอน เพราะศัตรูภายนอกประเทศยังมิได้ยุติเด็ดขาด
3 . แผ่พระบรมเดชานุภาพ ขยายราชอาณาจักรและขยายอำนาจของไทยในแหลมอินโดจีน ให้กว้างใหญ่ไพศาลยิ่งขึ้น

10.1 สมเด็จพระเจ้าตากสินทรงปราบปรามชุมนุมอะไรบ้าง ?

การปราบปรามชุมนุมทั้งสี่เพื่อรวมชาติ

การที่จะรวบรวมอาณาจักรไทยขึ้นใหม่ให้เป็นปึกแผ่น จำเป็นจะต้องปราบปรามชุมนุมต่างๆ แม้สมเด็จพระเจ้าตากสินจะทรงเสียเปรียบชุมนุมต่างๆ ตรงที่ไม่มีถิ่นฐานภูมิลำเนาเป็นของตนเอง (ขณะนั้นตั้งฐานทัพอยู่ที่เมืองจันทบุรี) อีกทั้งไม่ได้เป็นเจ้า หรือเป็นขุนนางผู้ใหญ่ที่มีชื่อเสียงเหมือนคนอื่นๆ แต่พระองค์ก็ทรงได้เปรียบในด้านที่ทรงอยู่ในวัยฉกรรจ์ กำลังว่องไวทั้งกำลังใจและกำลังความคิด