ในช่วง พ.ศ.2489 – ปัจจุบัน ได้มีการตราพระราชบัญญัติเกี่ยวกับการศึกษา และพระราชบัญญัติจัดตั้งหน่วยงานทางการศึกษาขึ้น ตามความจำเป็นของการจัดการศึกษาให้สอดคล้องกับการพัฒนาประเทศ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงตระหนักถึงความสำคัญของการศึกษา ในฐานะปัจจัยหนึ่งของการพัฒนาประเทศ ดังเช่น พระบรมราโชวาทด้านการศึกษาที่พระราชทานแก่คณะครูและนักเรียน ณ ศาลาดุสิดาลัย เมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ.2504

“… การศึกษาเป็นปัจจัยในการสร้างและพัฒนาความรู้ ความคิด ความประพฤติ และคุณธรรมของบุคคล สังคมและบ้านเมืองใดให้การศึกษาที่ดีแก่เยาวชนได้อย่างครบถ้วนพอเหมาะทุกๆ ด้าน สังคมและบ้านเมืองนั้นก็จะมีพลเมืองที่มีคุณภาพ ซึ่งสามารถธำรงรักษาความเจริญมั่นคงของประเทศชาติไว้และพัฒนาให้ก้าวหน้าต่อไปได้ตลอด …”

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงชี้ให้เห็นความสำคัญของการให้การศึกษาแก่ประชาชน ดังพระบรมราโชวาทที่พระราชทานในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ( ประสานมิตร ) เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ.2510 ความตอนหนึ่งว่า

“… งานด้านการศึกษาเป็นงานสำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของชาติ เพราะความเจริญและความเสื่อมของชาตินั้นขึ้นอยู่กับการศึกษาของพลเมืองเป็นข้อใหญ่ ตามข้อเท็จจริงที่ทราบกันดีแล้ว ระยะนี้บ้านเมืองของเรามีพลเมืองเพิ่มขี้นอย่างรวดเร็ว

ทั้งมีสัญญาณบางอย่างเกิดขี้นด้วยว่า พลเมืองของเราบางส่วนเสื่อมทรามลงไปในความประพฤติและจิตใจ ซึ่งเป็นอาการที่น่าวิตก ถ้าหากยังคงเป็นอยู่ต่อไปเราอาจจะเอาตัวไม่รอด ปรากฏการณ์เช่นนี้ นอกจากเหตุอื่นแล้ว ต้องมีเหตุมาจากการจัดการศึกษาด้วยอย่างแน่นอน … เราต้องจัดงานด้านการศึกษาให้เข้มแข็งยิ่งขึ้น …”

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเห็นความสำคัญ ของการศึกษาทั้งในระบบการศึกษาในโรงเรียน และในระบบการศึกษานอกโรงเรียน ( เกี่ยวกับระบบการศึกษานอกโรงเรียน รายละเอียดอยู่ในบทที่ 9 : พระราชกรณียกิจด้านการศึกษาในระบบการศึกษานอกโรงเรียน )