เนื่องจากสภาพพื้นที่ทั่วไปแถบนั้นยังไม่มีคันกั้นน้ำริมฝั่งเจ้าพระยาและคันกั้นน้ำขนานกับชายทะเล ส่วนคลองต่างๆ ที่มีทางน้ำไหลเชื่อมต่อกับชายทะเลก็ยังไม่มีการควบคุมเพียงพอ ดังนั้นเมื่อน้ำทะเลมีระดับสูงขึ้นจึงหนุนไม่ให้น้ำจืดไหลออกทะเล หรือไหลออกทะเลได้ช้ามาก ก่อให้เกิดภาวะน้ำท่วมรุนแรงและท่วมขังนานวัน

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานพระราชดำริ เพื่อให้การระบายน้ำท่วมออกทะเลเร็วขึ้นด้วยวิธีการต่างๆ ดังนี้

โครงการแก้มลิง “ แม่น้ำท่าจีนตอนล่าง ” ซึ่งใช้หลักในการควบคุมแม่น้ำท่าจีนคือ เปิดระบายน้ำจำนวนมากลงสู่อ่าวไทยเมื่อระดับน้ำทะเลต่ำ ปิดกั้นไม่ให้น้ำจากทางด้านท้ายน้ำไหลรุกล้ำเข้าไปในแม่น้ำเมื่อน้ำทะเลมีระดับสูง ถือเป็นโครงการเอนกประสงค์ที่สำคัญยิ่งในอนาคตด้วย

โครงการแก้มลิง “ คลองมหาชัย-คลองสนามชัย ” ดำเนินการก่อสร้างทำนบปิดกั้นในคลองมหาชัย-คลองสนามชัย พร้อมกับก่อสร้างประตูระบายน้ำรวมทั้งคลองสาขาต่างๆ พื้นที่ทั้งหมดนี้จะทำหน้าที่รับน้ำและน้ำท่วมขังจากพื้นที่ตอนบนมาเก็บไว้พร้อมกับระบายลงสู่อ่าวไทย ตามจังหวะการขึ้น-ลงของระดับน้ำทะเล โดยอาศัยแรงโน้มถ่วงของโลกและการสูบน้ำที่เหมาะสมและสอดคล้องกัน

โครงการแก้มลิง “ คลองสุนัขหอน ” ประกอบด้วยประตูปิดกั้นคลองสุนัขหอน พร้อมอาคารประกอบ สถานีสูบน้ำจากคลองสุนัขหอน

โครงการแก้มลิง นับเป็นนิมิตหมายอันดีและเป็นสิ่งที่ช่วยให้ชาวไทยทั้งหลาย ได้รอดพ้นจากทุกข์ภัยที่นำความเดือดร้อนแสนลำเค็ญมา สู่ชีวิตที่อบอุ่นปลอดภัย ทรงมีพระราชดำรัสเกี่ยวกับการบริหารจัดการด้านน้ำท่วมนี้ว่า

“ ได้ดำเนินการในแนวทางที่ถูกต้องแล้ว ขอให้รีบเร่งหาวิธีปรับปรุงและเพิ่มประสิทธิภาพต่อไป เพราะโครงการแก้มลิงในอนาคต จะสามารถช่วยพื้นที่ได้หลายพื้นที่ ”