ภาคผนวก (1) ช้างเผือกและช้างในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มี 15 เชือก คือ 1. พระบรมนัขสมบัติ เป็นช้างพลายเล็บครบ นายสิงบุตรพระไชยบาดาลนำถวายสมโภชขึ้นระวาง ในวันพฤหัสบดี เดือน 4 แรม 13 ค่ำ ปีกุน จุลศักราช 1213 (พ.ศ. 2394) พระราชทานนามว่า พระบรมนัขสมบัติ 2. พระวิมลรัตนกริณี เป็นช้างพังเผือกโท พระสุนทรราชวงศาเจ้าเมืองยโสธรนำถวาย สมโภชขึ้นระวางในวันพุธ เดือน 9 ขึ้น 6 ค่ำ ปีฉลู จุลศักราช 1215 (พ.ศ. 2396) พระราชทานนามว่า พระวิมลรัตนกิริณี สุทธศรีสรรพางคพิเศษ ทุติยเศวตวรรโณภาส พงศ์กมลาศน์รังสฤษดิ์ ราชบุญฤทธิสมาหาร โสภาจารจุฬาหล้า มหาอุดมมงคล พรรษผลพิบูลย์ประสิทธิ์ ศุภสนิทพาหนนารถ ลักษณวิลาศเลิศฟ้า 3. พระบรมคชรัตน เป็นช้างพลายกระ หลวงจินดารักษ์นำถวาย สมโภชขึ้นระวางในปีขาล จุลศักราช 1216 (พ.ศ. 2397) พระราชทานนามว่า พระบรมคชรัตน 4. พระวิสูตรรัตนกริณี เป็นช้างพังเผือกโท ลูกเถื่อน พระสุทรราชวงศาเจ้าเมืองยโสธรนำถวาย สมโภชขึ้นระวางในวันศุกร์เดือน 4 แรม 8 ค่ำ ปีขาล จุลศักราช 1216 (พ.ศ. 2397) พระราชทานนามว่า พระวิสูตรรัตนกิริณี โบกษรหัสดี ตระกูลสกล บริบูรณ์บริสุทธเศวต คชพิเศษวรลักษณ์ เฉลิมราชศักดิสยาม โลกยาธิเบนทร์ ปรเมนทรมหาราชาธิราชบุญวราดุลยฤทธิสมาหาร สรรพาการศุภโสภณมงคลคุณประเสริฐเลิศฟ้า 5. พระพิไชยนิลนัข เป็นช้างพลายเล็บดำ เป็นช้างข้าหลวงเดิม พระราชทานนามว่า พระพิไชยนิลนัข 6. พระพิไชยกฤษณาวรรณ เป็นช้างพลายเล็บดำ สมโภชขึ้นระวางในปีเถาะ จุลศักราช 1217 (พ.ศ. 2398) พระราชทานนามว่า พระพิไชยกฤษณาวรรณ 7. พระศรีสกลกฤษณ์ เป็นช้างพลายสีนิล สมโภชขึ้นระวางในปีมะเมีย จุลศักราช 1220 (พ.ศ. 2401) พระราชทานนามว่า พระศรีสกลกฤษณ์ 8. พระมหาศรีเศวตวิมลวรรณ เป็นช้างพลายเผือกเอก ลูกเถื่อน พระรัตนวงศาเจ้าเมืองสุวรรณภูมินำถวายสมโภชขึ้นระวางในวันพฤหัสบดี เดือน 7 แรม 11 ค่ำ ปีวอก จุลศักราช 1222 (พ.ศ. 2403) พระราชทานนามว่า พระมหาศรีเศวตวิมลวรรณ ฉัททันตคเชนทรชาติ วรราชรัตนกรีลักษณ์ จตุรภักตร์พิสุทธพงศ์ มิ่งมงคลสกลสรรพางค์ไพบูลย์ ปรเมนทรนเรนทรสูรบารมิตาสมาหาร สุนทราจารจริตงาม สยามโลกยดิลกคชนายกนาคินทร์ หัสดินทรรัตนรุ่งฟ้า 9. ช้างพังเผือกเอก เป็นลูกเถื่อน คล้องได้ที่ดงชมาดชบาแขวงระแด พระศรีวรราชผู้ช่วยราชการเมืองยโสธรถวาย ล้ม ไม่ทันขึ้นระวาง 10. พระเศวตสุวรรณาภาพรรณ เป็นช้างเผือกเอก ลูกเถื่อน พระรัตนวงศาเจ้าเมืองสุวรรณภูมินำถวาย สมโภชขึ้นระวางในวันอาทิตย์เดือน 5 แรม 2 ค่ำ ปีกุน จุลศักราช 1225 (พ.ศ. 2406) พระราชทานนามว่า พระเศวตสุวรรณาภาพรรณ สรรพางคพิบูลลักษณ์ เผือกเอกอัครอุดม บรมรัตนราชกิริณี ยิ่งอย่างดีศรีพระนคร สุนทรศุภโสภณ มิ่งมงคลคชคุณ อดุลยกิริยามารยาท ชาติช้างอุโบสถ ลักษณปรากฏพร้อมมูลบริบูรณ์บัณฑรนัขเนตร โลมเกศกายฉวีล้วนสีทองผ่องแผ้ว เป็นกุญชรีแก้วกำเนิดพรหมพงศ์ ดำรงราชบารมี สมเด็จพระสยามาธิบดี ปรเมนทรมหาราช วรวิลาศเลิศฟ้า 11. ช้างพังเผือกเอก เป็นลูกเถื่อนคล้องได้ที่บ้านนา แขวงเมืองนครนายก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมขุนบำราบปรปักษ์เสด็จออกไปเป็นแม่กองตรวจโพน ยังไม่ทันขึ้นระวาง ล้มเสียที่กรุงเก่า 12. พระเทวสยามมหาพิฆเนศวร เป็นช้างพลายงาแดงงาเดียว ลูกเถื่อน สมโภชขึ้นระวางพระราชทานนามว่า พระเทวสยามมหาพิฆเนศวร พิเศษสรรพวรลักษณ์ เศวตนัขทักษิเณกทันต์ ประสิทธิสรรพศุภผล เจริญราชวรชนมายุกาล คชาธารประเสริฐเลิศฟ้า 13. ช้างสีประหลาด คล้องได้ที่บ้านสร้างแขวงเมืองปราจีนบุรี ล้มเสียก่อน ไม่ทันขึ้นระวาง 14. เจ้าพระยาปราบไตรจักร เป็นช้างพลายหอมจัน รูปงาม งายาวไขว้จนถึงดิน ยาว 9 ฟุต 10 ? นิ้ว ในขณะที่เข้าขบวนในพระราชพิธีใดๆ ก็ตาม จะต้องเดินแหงนคอขึ้นเพื่อไม่ให้งาครูดกับพื้นดิน เมื่อหยุดที่ใดต้องทำยกพื้นเตรียมไว้ เพื่อตัวช้างขึ้นไปยืนข้างบนแล้วเอางาวางพักบนดินเบื้องล่าง ในปัจจุบันงาช้างคู่นี้เก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ช้างพลายนี้ได้มาจากเมืองด่านซ้าย ขึ้นระวาง พระราชทานนามว่าเจ้าพระยาปราบไตรจักร 15. พระยาไชยานุภาพ เป็นช้างพลายสีนวล ขึ้นระวาง พระราชทานนามว่าพระยาไชยานุภาพ